Bão Là Gì? Bão Hình Thành Như Thế Nào, Phòng Tránh Ra Sao?

Khi các chuyên gia cảnh báo về một cơn bão mạnh cấp 10, 12, bạn có thực sự hiểu “bão là gì”? Đằng sau những con số và bản đồ dự báo là sự kết hợp phức tạp của gió xoáy, áp suất thấp và hơi nước – một cơ chế tự nhiên có sức tàn phá khủng khiếp mà con người vẫn chưa thể kiểm soát. Để hiểu hơn về những cơn bão, chúng ta hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây. 

Bão là gì?

Bão có tên khoa học đầy đủ là bão nhiệt đới – Tropical Cyclone. Bão là một xoáy thuận nhiệt đới quy mô lớn và rất mạnh, hình thành trên vùng biển nóng ở các vĩ độ nhiệt đới. Để được gọi là bão, hệ thống này phải có sức gió mạnh nhất (gần tâm) đạt từ cấp 12 trở lên,tức từ 118 km/h trở lên theo thang sức gió Beaufort. 

Hình ảnh cơn bão đang hình thành

Một cơn bão hoàn chỉnh bao gồm các thành phần chính: Mắt bão (tâm bão), thành mắt bão (vùng nguy hiểm nhất) và các dải mưa giông xoáy trôn ốc xung quanh.

Bão hình thành như thế nào?

Một cơn bão không tự dưng sinh ra, mà là kết quả của một quá trình phát triển phức tạp, trải qua nhiều giai đoạn:

• Áp thấp nhiệt đới: Khi một vùng áp thấp xuất hiện trên biển với sự tập trung của các cơn giông, có tổ chức xoáy và gió duy trì dưới cấp 8.
• Bão nhiệt đới: Áp thấp mạnh lên, tổ chức xoáy rõ rệt hơn, với gió mạnh từ cấp 8 đến cấp 11, tức 63-117km/h. Lúc này, bão được đặt tên.
• Bão: Khi sức gió đạt ngưỡng cấp 12, tức 118km/h trở lên. Cấp bão có thể tăng lên thành bão mạnh, bão rất mạnh và siêu bão tùy theo tốc độ gió.

Nguyên nhân hình thành bão

Một cơn bão chỉ có thể hình thành khi hội tụ đầy đủ các điều kiện sau:

• Nhiệt độ nước biển cao: Ít nhất phải từ 26.5°C trở lên ở độ sâu khoảng 50 mét. Đây là nguồn năng lượng nhiệt và độ ẩm chính nuôi dưỡng bão.
• Độ ẩm khí quyển lớn: Không khí trên mặt biển phải có độ ẩm cao, cung cấp hơi nước cho quá trình ngưng tụ và tạo mây giông.
• Lực Coriolis đủ mạnh: Lực lệch hướng do trái đất tự quay, giúp khối không khí bắt đầu xoáy. Đây là lý do bão không hình thành ngay trên xích đạo – nơi lực này gần bằng 0.
• Độ đứt gió thẳng đứng yếu: Sự chênh lệch gió theo chiều thẳng đứng nhỏ, giúp cấu trúc xoáy của bão không bị phá vỡ và có thể phát triển theo chiều dọc.

Cách một cơn bão hình thành

Tại sao bão xuất hiện chủ yếu vào mùa hè và mùa thu?

Ở Việt Nam và khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương, mùa bão hoạt động mạnh nhất thường từ tháng 6 đến tháng 11, đỉnh điểm là vào các tháng 9, 10. Lý do chính là:

• Nhiệt độ nước biển đạt cực đại: Sau nhiều tháng được mặt trời tích nhiệt, nhiệt độ mặt nước biển ở các vùng nhiệt đới đạt cao nhất vào cuối hè, đầu thu. Điều này tạo điều kiện năng lượng tối ưu cho bão hình thành và mạnh lên.
• Hoạt động của các hình thái thời tiết thuận lợi: Dải hội tụ nhiệt đới hoạt động mạnh, tạo ra nhiều nhiễu động và áp thấp trên biển – những “mầm bão” tiềm năng.

Tác động của bão ở Việt Nam 

Bão là loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm, gây thiệt hại trên diện rộng:

• Mưa lớn và lũ lụt: Bão mang theo lượng mưa khổng lồ trong thời gian ngắn. Từ đó gây ra lũ quét ở miền núi và lũ lụt, ngập úng nghiêm trọng ở đồng bằng và đô thị.
• Gió giật và sóng thần: Gió mạnh cấp 12 trở lên gây đổ cây cối, phá hủy nhà cửa và làm hư hỏng nặng cơ sở hạ tầng như cầu cống, đường dây điện. Sóng lớn và nước dâng do bão gây ngập sâu vùng ven biển.
• Thiệt hại kinh tế và sinh mạng: Hàng năm, bão gây thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp, ngư nghiệp và du lịch. Đồng thời đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của người dân.

Mưa lớn gây lũ lụt, làm thiệt hại về cả người và tài sản

Vì sao mắt bãi lại là nơi “bình yên” nhất?

Mắt bão là khu vực trung tâm của xoáy thuận, nơi có đường kính từ vài chục đến hơn 100km và kỳ lạ là nơi này lại tương đối lặng gió và quang mây. Hiện tượng “bình yên” này xảy ra do cơ chế vật lý:

• Sự chìm xuống của không khí: Ở trung tâm áp suất thấp, không khí từ trên cao chìm xuống. Quá trình không khí chìm xuống này làm không khí ấm lên và khô đi.
• Ngăn chặn sự ngưng tụ: Không khí khô và ấm áp ngăn chặn sự hình thành mây dông, dẫn đến bầu trời quang đãng và thiếu mưa trong mắt bão.
• Lực ly tâm: Lực ly tâm cực lớn do sự quay tròn nhanh chóng của bão đẩy không khí ra khỏi trung tâm. Điều này giữ cho mắt bão được bảo vệ khỏi bức tường gió mạnh quay xung quanh nó (vách mắt bão).

Hình ảnh về mắt bão

Biện pháp phòng tránh bão và giảm thiểu thiệt hại

Để đối phó với bão, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước, trong và sau khi bão đổ bộ:

• Theo dõi và cảnh báo: Thường xuyên cập nhật thông tin dự báo về vị trí, cường độ và hướng di chuyển của bão từ các cơ quan khí tượng thủy văn chính thức.
• Cố định nhà cửa và cây cối: Chằng chống nhà cửa, đặc biệt là mái nhà, gia cố cửa sổ, cắt tỉa cành cây lớn để tránh đổ vỡ khi có gió mạnh.
• Sơ tán khẩn cấp: Thực hiện nghiêm túc lệnh sơ tán của chính quyền đối với người dân vùng ven biển, cửa sông và vùng có nguy cơ sạt lở cao.
• Dự trữ nhu yếu phẩm: Chuẩn bị đầy đủ nước uống, lương thực khô, thuốc men, đèn pin,các vật dụng sơ cứu, đề phòng mất điện và cô lập giao thông.
• Di chuyển tàu thuyền: Kêu gọi tàu thuyền vào bờ hoặc tìm nơi neo đậu an toàn, tuyệt đối không ra khơi khi có cảnh báo bão.

Qua bài viết này, hy vọng bạn đọc hiểu rõ bảo là gì cũng như cách nó hình thành và biện pháp ứng phó bão hiệu quả. Đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng để bảo vệ tính mạng cũng như tài sản trước những thiệt hại do bão gây ra.