Sương Mù Là Gì? Tác Hại, Biện Pháp Hạn Chế Ảnh Hưởng 

Khi tầm nhìn giảm xuống dưới 1km vì sương mù, cả một thành phố có thể tê liệt. Nhưng điều đáng nói hơn cả là sự gia tăng tần suất và mật độ của hiện tượng này trong những năm gần đây. Điều đó có phải là một lời báo hiệu về những thay đổi khó lường về khí hậu và môi trường sống của chúng ta? Hãy tìm hiểu ngay. 

Sương mù là gì?

Sương mù là một hiện tượng khí tượng bao gồm các giọt nước cực nhỏ lơ lửng trong không khí gần mặt đất, làm giảm tầm nhìn ngang. Về mặt vật lý, sương mù chính là một đám mây nằm ở độ cao rất thấp (sát mặt đất).

Hiện tượng sương mù dày đặc

Sương mù được tạo thành từ hơi nước ngưng tụ quanh các hạt nhân ngưng tụ như bụi, phấn hoa, muối biển khi không khí bão hòa hơi nước và lạnh đi. Theo định nghĩa khí tượng, sương mù được xác định khi tầm nhìn ngang giảm xuống dưới 1km. Nếu tầm nhìn nằm trong khoảng 1km đến 2km, hiện tượng đó được gọi là sương nhẹ.

Sương mù xuất hiện khi nào?

Sương mù có thể xuất hiện quanh năm, nhưng nó thường xuất hiện và dày đặc nhất trong những điều kiện và thời điểm cụ thể như:

• Thời điểm trong ngày: Thường xuất hiện vào buổi sáng sớm hoặc ban đêm, khi nhiệt độ bề mặt đất giảm xuống thấp nhất do sự bức xạ nhiệt.
• Mùa: Sương mù thường xuất hiện nhiều và dày đặc vào các tháng mùa đông và đầu mùa xuân ở các vùng ôn đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, sương mù thường thấy vào mùa Đông – Xuân tại miền Bắc.
• Vị trí địa lý: Phổ biến ở các khu vực ven biển do sự chênh lệch nhiệt độ giữa đất liền và mặt nước biển và các thung lũng, vùng núi thấp.

Sương mù thường xuất hiện vào ban đêm hoặc sáng sớm

Nguyên nhân hình thành sương mù

Dựa trên cơ chế vật lý, sương mù được hình thành chủ yếu theo hai cách:

• Làm lạnh do bức xạ: Xảy ra vào những đêm quang mây, lặng gió. Mặt đất mất nhiệt nhanh chóng qua quá trình bức xạ. Lớp không khí sát mặt đất bị làm lạnh theo và đạt đến điểm sương, tạo ra sương mù.
• Làm lạnh do đối lưu/di chuyển: Xảy ra khi một khối không khí nóng ẩm di chuyển qua một bề mặt lạnh hơn. Sự truyền nhiệt làm cho không khí bị lạnh đi, đạt đến điểm sương và tạo sương mù.

Phân loại sương mù

Dựa vào cách thức và vị trí hình thành, sương mù được phân thành nhiều loại khác nhau. Phổ biến nhất là:

• Sương mù bức xạ: Hình thành trên đất liền vào ban đêm và sáng sớm. Ở thời điểm này, mặt đất mất nhiệt do bức xạ và lạnh đi nhanh. Lớp không khí ẩm tiếp xúc với bề mặt lạnh này bị hạ nhiệt xuống dưới điểm sương, khiến hơi nước ngưng tụ.
• Sương mù di chuyển: Hình thành khi không khí ẩm di chuyển trên bề mặt lạnh và là loại phổ biến ở các vùng ven biển.
• Sương mù sườn núi: Xảy ra khi không khí ẩm bị đẩy lên cao dọc theo sườn núi dốc. Khi không khí bốc lên, nó nở ra và lạnh đi, tạo thành sương mù bao phủ sườn núi.
• Sương mù hơi nước: Xảy ra khi không khí lạnh di chuyển qua một vùng nước ấm hơn. Hơi nước ấm bay lên và nhanh chóng ngưng tụ khi gặp không khí lạnh. Điều này thường thấy trên mặt hồ, sông vào buổi sáng lạnh.

Hình ảnh sương mờ ở các sườn núi

Sương mù có tác hại gì?

Mặc dù sương mù là một hiện tượng tự nhiên, nhưng khi nó dày đặc, nó có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực, đặc biệt là trong đời sống đô thị và công nghiệp như:

• Nguy hiểm giao thông: Sương mù làm giảm đáng kể tầm nhìn ngang, gây nguy hiểm cao cho giao thông đường bộ, đường sắt. Đặc biệt là hàng không và hàng hải, dẫn đến tai nạn hoặc làm chậm chuyến bay, tàu thuyền.
• Ô nhiễm không khí: Sương mù, đặc biệt là ở các khu vực công nghiệp, đô thị thường kết hợp với khói và các chất ô nhiễm khác tạo thành sương khói. Các giọt nước trong sương mù giữ lại các hạt ô nhiễm, khiến người dân hít phải các chất độc hại này.
• Ảnh hưởng nông nghiệp: Sương mù dày đặc và kéo dài có thể làm tăng độ ẩm quá mức. Từ đó tạo điều kiện cho nấm mốc và các bệnh thực vật phát triển, gây hại cho cây trồng.
• Tác động sức khỏe: Sự kết hợp giữa sương mù và các chất ô nhiễm có thể gây kích ứng đường hô hấp. Đồng thời làm trầm trọng thêm các bệnh về phổi như hen suyễn, viêm phế quản, đặc biệt là ở người già và trẻ em.

Tầm nhìn hạn chế do sương dày đặc gây nguy hiểm khi tham gia giao thông

Biện pháp hạn chế ảnh hưởng của sương mù 

Để đảm bảo an toàn khi sương mù xuất hiện, bạn cần tuân thủ các biện pháp sau:

• Khi tham gia giao thông: Người điều khiển phương tiện cần giảm tốc độ tối đa, giữ khoảng cách an toàn lớn hơn bình thường. Bật đèn chiếu gần và đèn sương mù (nếu có); không sử dụng đèn pha vì ánh sáng sẽ bị phản xạ lại, gây lóa mắt. Các cảng hàng không và hàng hải cần sử dụng các hệ thống radar và thiết bị dẫn đường hiện đại để đảm bảo an toàn.
• Bảo vệ sức khỏe: Hạn chế hoạt động ngoài trời trong thời gian sương mù dày đặc, đặc biệt là khi sương mù kết hợp với ô nhiễm.
• Kiểm soát ô nhiễm: Tại các thành phố lớn, cần tăng cường kiểm soát khí thải công nghiệp và giao thông để ngăn chặn sự hình thành sương khói độc hại.

Trong bối cảnh ô nhiễm gia tăng, việc giám sát và kiểm soát chất lượng không khí khi có sương mù là điều kiện tiên quyết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đồng thời cũng hạn chế những rủi ro, đặc biệt là khi tham gia giao thông.