Thuỷ Triều Đỏ Là Gì? Nguyên Nhân, Và Biện Pháp Ngăn Ngừa

Thủy triều đỏ xuất hiện ngày càng thường xuyên và gây thiệt hại kinh tế nặng nề cho ngành thủy sản. Vậy thủy triều đỏ là gì mà lại có sức tàn phá khủng khiếp đến vậy? Việc hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế hoạt động của nó là bước đầu tiên để bảo vệ nguồn lợi biển.

Thuỷ triều đỏ là gì?

Thủy triều đỏ là một thuật ngữ dùng để chỉ hiện tượng nở hoa của tảo biển, khi một số loài tảo sản sinh ra các chất độc hại. Chúng sinh sôi với tốc độ cực nhanh, bùng phát thành các đám lớn làm biến đổi màu nước biển. 

Màu sắc của nước không phải lúc nào cũng là đỏ, nó có thể chuyển sang màu nâu, xanh lục, vàng hoặc thậm chí là tím, tùy thuộc vào loại tảo gây ra hiện tượng này. Đây thực chất là một dạng ô nhiễm nước nghiêm trọng.

Thuỷ triều đỏ là hiện tượng tảo biển sinh sản với số lượng lớn

Nguyên nhân gây ra hiện tượng thuỷ triều đỏ

Thủy triều đỏ là kết quả của sự kết hợp đồng thời của các yếu tố môi trường thuận lợi, cả tự nhiên và nhân tạo. Nguyên nhân chính dẫn đến sự bùng phát của vi tảo gồm có:

• Thừa dưỡng chất: Đây là nguyên nhân quan trọng nhất, đặc biệt là ở vùng ven biển. Lượng lớn nitơ và phốt-pho từ nước thải công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt đổ ra biển tạo thành nguồn thức ăn dồi dào, kích thích sự tăng trưởng bùng nổ của vi tảo.
• Điều kiện khí tượng và thủy văn: Nhiệt độ nước biển ấm lên (thường trên 25 độ C), cộng với cường độ ánh sáng mặt trời cao và sự ổn định của cột nước (ít sóng và dòng chảy yếu) tạo điều kiện lý tưởng cho vi tảo sinh sôi.
• Dòng chảy bề mặt: Sự xuất hiện của các dòng chảy mặt sau mưa lớn có thể mang theo các dưỡng chất từ đất liền ra biển. Từ đó tạo thành một lớp nước có độ mặn thấp và giàu dinh dưỡng trên bề mặt, giúp tảo phát triển mạnh mẽ.
• Sự vận chuyển: Các loài vi tảo độc có thể được vận chuyển đến các khu vực mới thông qua dòng hải lưu hoặc nước dằn tàu của tàu thuyền. 

Thuỷ triều đỏ hình thành do yếu tố, cả tự nhiên và nhân tạo

Các đợt thuỷ triều đỏ kéo dài bao lâu?

Thời gian kéo dài của một đợt thủy triều đỏ có thể thay đổi, từ vài tuần đến hơn một năm, phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Sự cạn kiệt dưỡng chất: Khi nguồn nitơ và phốt pho bị tảo tiêu thụ hết, tốc độ sinh trưởng sẽ giảm và đợt nở hoa tảo sẽ chấm dứt.
• Nhiệt độ và ánh sáng: Sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ hoặc sự thiếu ánh sáng mặt trời có thể ức chế sự phát triển của vi tảo.
• Sự thay đổi dòng chảy: Gió mạnh hoặc dòng hải lưu mạnh có thể làm phân tán khối tảo độc, làm giảm mật độ tập trung và chấm dứt hiện tượng.
• Tác động của sinh vật: Sự gia tăng của các loài ăn tảo (zooplankton) hoặc sự tấn công của virus cũng có thể làm giảm số lượng tảo độc.

Thông thường, một đợt thủy triều đỏ có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, gây ra thiệt hại liên tục trong suốt thời gian đó.

Tác hại của thuỷ triều đỏ

Tác hại của thủy triều đỏ là vô cùng nghiêm trọng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, kinh tế và sức khỏe con người.

• Thiệt hại sinh vật biển: Khi tảo bùng phát với mật độ quá cao, chúng tiêu thụ một lượng lớn oxy trong nước, đặc biệt là khi chúng chết và phân hủy. Điều này dẫn đến hiện tượng thiếu oxy cục bộ, gây chết hàng loạt các loài cá, tôm và các sinh vật đáy khác.
• Nhiễm độc thực phẩm: Các loài vi tảo độc sản sinh ra các độc tố thần kinh, có thể tích tụ trong chuỗi thức ăn, đặc biệt là trong các loài động vật thân mềm như sò, hến, hàu. Khi con người ăn phải hải sản bị nhiễm độc, có thể bị ngộ độc thần kinh (PSP, NSP) nguy hiểm đến tính mạng.
• Gây hại cho sức khỏe con người: Độc tố từ tảo có thể bay hơi và lẫn vào không khí (dạng aerosol) khi sóng vỗ. Việc hít phải không khí này có thể gây ra các vấn đề về hô hấp và kích ứng mắt.
• Tác động kinh tế: Thủy triều đỏ gây thiệt hại hàng tỷ đồng cho ngành nuôi trồng và khai thác thủy sản do cá chết hàng loạt, phải đóng cửa các khu vực đánh bắt, và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng vào chất lượng hải sản.

Thuỷ triều đỏ gây thiệt hại cho sinh vật biển

Thuỷ triều đỏ ở Việt Nam từng xuất hiện chưa?

Hiện tượng thủy triều đỏ đã xuất hiện nhiều lần tại các vùng biển Việt Nam và gây ra những thảm họa sinh thái lớn. Các sự kiện thủy triều đỏ nổi bật ở Việt Nam bao gồm:

• Khu vực Nam Trung Bộ: Các đợt bùng phát thường xuyên xảy ra ở vùng biển Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa, đặc biệt là vào các tháng mùa hè.
• Sự kiện năm 2016 (Hà Tĩnh): Mặc dù nguyên nhân chính của thảm họa cá chết tại Hà Tĩnh là do chất thải độc hại từ Formosa. Tuy nhiên nó làm trầm trọng thêm vấn đề ô nhiễm môi trường biển, tạo tiền đề cho các đợt nở hoa tảo độc và các vấn đề sinh thái khác sau này.
• Vịnh Hạ Long/Đồ Sơn: Hiện tượng nở hoa tảo đã được ghi nhận ở Vịnh Hạ Long và Đồ Sơn, làm thay đổi màu nước và gây thiệt hại cục bộ cho hoạt động nuôi trồng.

Hiện tượng thuỷ triều đỏ ở Hà Tĩnh do chất thải độc hại từ Formosa

Các biện pháp ngăn ngừa hiện tượng thuỷ triều đỏ hiệu quả

Để giảm thiểu nguy cơ xảy ra thủy triều đỏ, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp:

• Kiểm soát nguồn ô nhiễm: Quản lý chặt chẽ nước thải nông nghiệp và công nghiệp, hạn chế tối đa việc đưa các chất dinh dưỡng dư thừa ra môi trường biển.
• Giám sát chặt chẽ: Xây dựng hệ thống quan trắc và cảnh báo sớm sự phát triển của tảo độc tại các vùng biển trọng điểm.
• Nghiên cứu khoa học: Đẩy mạnh nghiên cứu để hiểu rõ cơ chế và tìm ra các phương pháp xử lý, ngăn chặn hiệu quả khi hiện tượng xảy ra.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tuyên truyền để người dân hiểu về mối nguy hiểm và không sử dụng hải sản ở những khu vực có cảnh báo thủy triều đỏ.

Như vậy bài viết đã giúp bạn giải đáp thắc mắc thuỷ triều đỏ là gì cũng như nguyên nhân, tác hại của hiện tượng này. Hy vọng những thông tin được chia sẻ phía trên sẽ là hồi chuông cảnh báo để chúng ta có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường.